Terapia światłem czerwonym, znana również jako fotobiomodulacja (PBM) lub terapia laserowa niskiego poziomu, stanowi obiecującą nieinwazyjną metodę leczenia ciężkiej depresji z rosnącymi dowodami klinicznymi i dobrze scharakteryzowanymi mechanizmami biologicznymi. Obecne badania wykazują umiarkowaną skuteczność terapeutyczną porównywalną do uznanych metod leczenia przeciwdepresyjnego , z lepszymi profilami bezpieczeństwa i szybszym początkiem działania niż konwencjonalna farmakoterapia.

Terapia światłem czerwonym działa poprzez wiele powiązanych ze sobą ścieżek biologicznych, które zajmują się złożoną patofizjologią depresji. Główny mechanizm koncentruje się na oksydazie cytochromu c (kompleks IV) w mitochondrialnym łańcuchu oddechowym, który służy jako kluczowy fotoakceptor dla terapeutycznych długości fal (810-830 nm). Absorpcja światła dysocjuje hamujący tlenek azotu od oksydazy cytochromu c, zwiększając transport elektronów i produkcję komórkowego ATP nawet o 200% poprzez zoptymalizowaną fosforylację oksydacyjną.

Terapia promuje neuroplastyczność poprzez wiele ścieżek , w tym zwiększoną ekspresję neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF) poprzez aktywację CREB. Badania kliniczne wykazują znaczące wzrosty BDNF (wartości delta 821,94 w porównaniu z 359,41 w leczeniu w porównaniu z placebo) korelujące z poprawą nastroju. Stymulacja neurogenezy występuje szczególnie w hipokampie, ze zwiększoną proliferacją komórek progenitorowych neuronów i poprawioną integracją nowo powstałych neuronów z istniejącymi obwodami.

Red light therapy modulates key neurotransmitter systems implicated in depression, including increased serotonin synthesis and availability, enhanced dopamine transporter expression, and normalized glutamate levels through improved GLT-1 transporter function. The therapy also demonstrates potent anti-inflammatory effects, reducing pro-inflammatory cytokines (IL-1β, IL-6, TNF-α) while enhancing anti-inflammatory mediators like IL-10.

Pomimo obiecujących dowodów, znaczne ograniczenia metodologiczne ograniczają ostateczne zalecenia kliniczne. Oceny AMSTAR-2 wykazały, że 5 z 6 przeglądów systematycznych zostało ocenionych jako „krytycznie niskiej jakości”, przy czym większość indywidualnych badań obejmowała małe rozmiary próby (20–50 uczestników) i znaczną heterogeniczność protokołów, populacji i wyników.

Standaryzacja stanowi najistotniejszą lukę , przy braku konsensusu co do optymalnych długości fal, intensywności, czasu trwania i parametrów częstotliwości. Długoterminowe dane follow-up pozostają ograniczone , a większość badań dostarcza wyników tylko do 8-12 tygodni po leczeniu. Jasność mechanizmu wymaga dalszych badań, w szczególności w odniesieniu do zależności dawka-odpowiedź i indywidualnej zmienności w odpowiedzi na leczenie.

Potrzebne udoskonalenia metodologiczne obejmują większe rozmiary próby (>100 uczestników na ramię), rygorystyczne procedury zaślepiania z odpowiednimi kontrolami, standaryzowane środki pomiaru wyników i współpracę wielu ośrodków w celu zwiększenia możliwości uogólnienia. Brakuje badań dotyczących populacji w szczególności nastolatków, pacjentów w podeszłym wieku i depresji opornej na leczenie.

Obecne oceny jakości dowodów GRADE wahają się od umiarkowanych dla wyników depresji do bardzo niskich dla wyników snu, odzwierciedlając heterogeniczność i ograniczenia metodologiczne w badaniach. Tylko 13% badań nad terapią światłem we wczesnych przeglądach systematycznych spełniło rygorystyczne kryteria włączenia, co wskazuje na znaczne pole do udoskonalenia metodologicznego.

Priorytetowe obszary badawcze koncentrują się na rozwiązywaniu bieżących ograniczeń poprzez szeroko zakrojone, wieloośrodkowe, randomizowane badania kontrolowane ze standaryzowanymi protokołami i długoterminowym monitorowaniem. Badania mechanistyczne powinny badać efekty funkcji mitochondriów, markery neuroplastyczności, mechanizmy regulacji dobowej i ścieżki modulacji stanu zapalnego.

Protokóły terapii skojarzonej stanowią obszar badań o wysokim priorytecie, w szczególności fotobiomodulacja połączona z terapią poznawczo-behawioralną, interwencje w zakresie higieny snu i podejścia medycyny precyzyjnej oparte na biomarkerach. Postęp technologiczny w zakresie przenośnych, samoobsługowych urządzeń umożliwia domowe dostarczanie leczenia i monitorowanie w czasie rzeczywistym za pomocą adaptacyjnych protokołów.

Nowe badane zastosowania obejmują zapobieganie nawrotom depresji, leczenie depresji podsyndromowej, poprawę funkcji poznawczych w depresji i protokoły ukierunkowane na stan zapalny. Badania nad rozwojem biomarkerów koncentrują się na markerach zapalnych, czynnikach neurotroficznych i korelatach neuroobrazowania jako predyktorach odpowiedzi na leczenie.

Podejścia medycyny spersonalizowanej powinny badać czynniki genetyczne, demograficzne i kliniczne, które przewidują odpowiedź na leczenie, umożliwiając zoptymalizowane zindywidualizowane protokoły. Analizy opłacalności będą miały kluczowe znaczenie dla wdrażania opieki zdrowotnej i decyzji dotyczących ubezpieczenia.

Terapia światłem czerwonym w leczeniu depresji wykazuje przekonujący potencjał terapeutyczny poparty dobrze scharakteryzowanymi mechanizmami biologicznymi i rosnącymi dowodami klinicznymi. Terapia oferuje wyjątkowe zalety, w tym szybki początek działania, doskonały profil bezpieczeństwa, możliwość samodzielnego podawania i lepsze wyniki w połączeniu z konwencjonalnymi metodami leczenia.

Obecne dowody potwierdzają, że terapia światłem czerwonym jest realną metodą leczenia pierwszego rzutu lub wspomagającą w przypadku depresji, szczególnie biorąc pod uwagę korzystny profil ryzyka i korzyści. Jednak większe, randomizowane badania kontrolowane ze standaryzowanymi protokołami są niezbędne do ustalenia ostatecznych wytycznych klinicznych i optymalizacji parametrów leczenia.

Konwergencja wzmocnienia energii komórkowej, promocji neuroplastyczności, modulacji obwodów mózgowych, regulacji dobowej i efektów przeciwzapalnych zapewnia kompleksowe ramy terapeutyczne dotyczące złożonej patofizjologii depresji. W miarę jak badania nadal zajmują się ograniczeniami metodologicznymi i optymalizują protokoły leczenia, terapia światłem czerwonym wydaje się być ważnym elementem kompleksowej opieki nad depresją.

Przyszły sukces będzie zależał od skoordynowanych wysiłków badawczych, które priorytetowo traktują standaryzację, większe projekty badań, wyjaśnienia mechanistyczne i spersonalizowaną optymalizację leczenia. Nieinwazyjny charakter terapii, minimalne skutki uboczne i potencjał powszechnej dostępności sprawiają, że jest ona szczególnie cenna w rozwiązywaniu globalnego ciężaru depresji w różnych populacjach i placówkach opieki zdrowotnej.

Informacje zawarte na tym blogu mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zawierają informacji o poradach. Przed podjęciem leczenia lub leczenia zawsze skonsultuj się z koniecznością lub specjalistą.

1. Ji Q, Yan S, Ding J, Zeng X, Liu Z, Zhou T, Wu Z, Wei W, Li H, Liu S, Ai S. Fotobiomodulacja poprawia objawy depresji: systematyczny przegląd i metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych. Front Psychiatry. 31 stycznia 2024 r.;14:1267415. doi: 10.3389/fpsyt.2023.1267415. PMID: 38356614; PMCID: PMC10866010 .
2. Wang L, Mao L, Huang Z, Switzer JA, Hess DC, Zhang Q. Fotobiomodulacja: rzucanie światła na depresję. Theranostics. 2025 Jan 1;15(2):362-383. doi: 10.7150/thno.104502. PMID: 39744683; PMCID: PMC11671386 .
3. Cassano P, Petrie SR, Mischoulon D, Cusin C, Katnani H, Yeung A, De Taboada L, Archibald A, Bui E, Baer L, Chang T, Chen J, Pedrelli P, Fisher L, Farabaugh A, Hamblin MR, Alpert JE, Fava M, Iosifescu DV. Przezczaszkowa fotobiomodulacja w leczeniu ciężkiej depresji. Badanie pilotażowe ELATED-2. Photomed Laser Surg. 2018 grudzień;36(12):634-646. doi: 10.1089/pho.2018.4490. Epub 20 października 2018. PMID: 30346890; PMCID: PMC7864111 .
4. Nairuz T, Sangwoo-Cho, Lee JH. Terapia fotobiomodulacyjna mózgu: pionierskie innowacyjne podejście do rewolucjonizowania dynamiki poznawczej. Komórki. 2024 3 czerwca;13(11):966. doi: 10.3390/cells13110966. PMID: 38891098; PMCID: PMC11171912 .
5. Tafur J, Mills PJ. Terapia światłem o niskiej intensywności: badanie roli mechanizmów redoks. Photomed Laser Surg. 2008 sierpień;26(4):323-8. doi: 10.1089/pho.2007.2184. PMID: 18665762; PMCID: PMC2996814 .
6. de Oliveira BH, Lins EF, Kunde NF, Salgado ASI, Martins LM, Bobinski F, Vieira WF, Cassano P, Quialheiro A, Martins DF. Fotobiomodulacja przezczaszkowa zwiększa zdolności poznawcze i poziom BDNF w surowicy u osób dorosłych powyżej 50. roku życia: randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kontrolowane placebo. J Photochem Photobiol B. 2024 listopad;260:113041. doi: 10.1016/j.jphotobiol.2024.113041. Epub 2024 paź 5. PMID: 39423445 .
7. Chang, S.-Y.; Lee, MY Fotobiomodulacja neurogenezy poprzez wzmocnienie różnicowania komórek macierzystych i progenitorów nerwowych w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym.  Int. J. Mol. Sci.  2023 ,  24 , 15427. https://doi.org/10.3390/ijms242015427
8. Heo, JC., Park, JA., Kim, DK.  i in.  Terapia fotobiomodulacyjna (660 nm) zmniejsza stres oksydacyjny i indukuje ekspresję BDNF w hipokampie.  Sci Rep  9 , 10114 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-46490-4
9. Shamloo S, Defensor E, Ciari P, Ogawa G, Vidano L, Lin JS, Fortkort JA, Shamloo M, Barron AE. Przeciwzapalne efekty fotobiomodulacji są pośredniczone przez cytokiny: dowody z mysiego modelu zapalenia. Front Neurosci. 2023 6 kwietnia;17:1150156. doi: 10.3389/fnins.2023.1150156. PMID: 37090796; PMCID: PMC10115964 .
10. Hao W, Dai X, Wei M, Li S, Peng M, Xue Q, Lin H, Wang H, Song P, Wang Y. Skuteczność przezczaszkowej fotobiomodulacji w leczeniu ciężkiej depresji: badanie TMS-EEG i badanie pilotażowe. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2024 marzec;40(2):e12957. doi: 10.1111/phpp.12957. PMID: 38470033.
11. Ma H, Du Y, Xie D, Wei ZZ, Pan Y, Zhang Y. Najnowsze postępy w strategiach bioterapeutycznych energii świetlnej z fotobiomodulacją w zaburzeniach ośrodkowego układu nerwowego. Brain Res. 2024 1 stycznia;1822:148615. doi: 10.1016/j.brainres.2023.148615. Epub 2023 14 października. PMID: 37783261 .
12. Askalsky P, Iosifescu DV. Przezczaszkowa fotobiomodulacja w leczeniu depresji: bieżące perspektywy. Neuropsychiatra Dis Treat. 22 listopada 2019 r.;15:3255-3272. doi: 10.2147/NDT.S188906. PMID: 31819453; PMCID: PMC6878920 .
13. Perera S, Eisen R, Bhatt M, Bhatnagar N, de Souza R, Thabane L, Samaan Z. Terapia światłem w depresji niesezonowej: przegląd systematyczny i metaanaliza. BJPsych Open. 2016 marzec 4;2(2):116-126. doi: 10.1192/bjpo.bp.115.001610. PMID: 27703764; PMCID: PMC4998929 .
14. Gutiérrez-Menéndez A, Marcos-Nistal M, Méndez M, Arias JL. Fotobiomodulacja jako obiecujące nowe narzędzie w leczeniu zaburzeń psychicznych: przegląd systematyczny. Neurosci Biobehav Rev. 2020 grudzień;119:242-254. doi: 10.1016/j.neubiorev.2020.10.002. Epub 2020 paź 15. PMID: 33069687 .
15. Vieira, Willians & Iosifescu, Dan & McEachern, Kayla & Gersten, Maia & Cassano, Paolo. (2023). Fotobiomodulacja: nowa metoda leczenia depresji. 10.1016/j.psc.2023.02.013 . 
16. Ta-Wei Guu, Paolo Cassano, Wan-Jing Li, Yu-Hsiung Tseng, Wen-Yu Ho, Yi-Ting Lin, Sheng-Yu Lin, Jane Pei-Chen Chang, David Mischoulon, Kuan-Pin Su, Przenośna, samodzielnie stosowana przezczaszkowa fotobiomodulacja w leczeniu dużych zaburzeń depresyjnych i snu: randomizowane, podwójnie ślepe, pozornie kontrolowane badanie, Journal of Affective Zaburzenia, tom 372, 2025, strony 635-642, ISSN 0165-0327,  https://doi.org/10.1016/j.jad.2024.12.065 .
17. Flora J, Watson Huffer K. Terapia fotobiomodulacyjna przezczaszkowa jako interwencja w przypadku głodu opioidowego i depresji: badanie kohortowe pilotażowe. Photobiomodul Photomed Laser Surg. 2024 sierpień;42(8):509-513. doi: 10.1089/photob.2024.0032. Epub 2024 sierpień 7. PMID: 39110620 .
18. Reeves GM, Nijjar GV, Langenberg P, Johnson MA, Khabazghazvini B, Sleemi A, Vaswani D, Lapidus M, Manalai P, Tariq M, Acharya M, Cabassa J, Snitker S, Postolache TT. Poprawa wyników depresji po 1 godzinie leczenia światłem u pacjentów z sezonowymi zaburzeniami afektywnymi. J Nerw Ment Dis. 2012 styczeń;200(1):51-5. doi: 10.1097/NMD.0b013e31823e56ca. PMID: 22210362; PMCID: PMC5336550 .
19. Naeser MA, Zafonte R, Krengel MH, Martin PI, Frazier J, Hamblin MR, Knight JA, Meehan WP 3rd, Baker EH. Znaczna poprawa sprawności poznawczej po przezczaszkowym leczeniu diodą elektroluminescencyjną w paśmie czerwonym/bliskiej podczerwieni w przewlekłym, łagodnym urazowym uszkodzeniu mózgu: badanie z otwartym protokołem. J Neurotrauma. 2014 1 czerwca;31(11):1008-17. doi: 10.1089/neu.2013.3244. Epub 2014 8 maja. PMID: 24568233; PMCID: PMC4043367 .
20. Geoffroy PA, Schroder CM, Reynaud E, Bourgin P. Skuteczność terapii światłem w porównaniu z lekami przeciwdepresyjnymi oraz terapii skojarzonej w porównaniu z monoterapią w ciężkich epizodach depresyjnych: systematyczny przegląd i metaanaliza. Sleep Med Rev. 2019 grudzień;48:101213. doi: 10.1016/j.smrv.2019.101213. Epub 2019 wrzesień 18. PMID: 31600678 .
21. Tao L, Jiang R, Zhang K, Qian Z, Chen P, Lv Y, Yao Y. Terapia światłem w depresji niesezonowej: aktualizacja metaanalizy. Psychiatry Res. 2020 Sep;291:113247. doi: 10.1016/j.psychres.2020.113247. Epub 2020 Jun 22. PMID: 32622169 .
22. Salehpour F, Rasta SH. Potencjał terapii fotobiomodulacyjnej przezczaszkowej w leczeniu ciężkiej depresji. Rev Neurosci. 2017 24 maja;28(4):441-453. doi: 10.1515/revneuro-2016-0087. PMID: 28231069 .
23. Vieira WF, Gersten M, Caldieraro MAK, Cassano P. Fotobiomodulacja w przypadku zaburzeń depresyjnych: powiązanie przezczaszkowego światła podczerwonego, biofotonów i stresu oksydacyjnego. Harv Rev Psychiatry. 2023 maj-czerwiec 01;31(3):124-141. doi: 10.1097/HRP.0000000000000363. PMID: 37171473 .
24. Cassano P, Petrie SR, Hamblin MR, Henderson TA, Iosifescu DV. Przegląd przezczaszkowej fotobiomodulacji w przypadku ciężkiej depresji: ukierunkowanie na metabolizm mózgu, stan zapalny, stres oksydacyjny i neurogenezę. Neurophotonics. 2016 lipiec;3(3):031404. doi: 10.1117/1.NPh.3.3.031404. Epub 2016 marzec 4. PMID: 26989758; PMCID: PMC4777909 .
25. Dong C, Shi H, Liu P, Si G, Yan Z. Krytyczny przegląd systematycznych przeglądów i metaanaliz terapii światłem w depresji niesezonowej. Psychiatry Res. 2022 sierpień;314:114686. doi: 10.1016/j.psychres.2022.114686. Epub 2022 czerwiec 21. PMID: 35753223 .